در دوران پس از جنگ، جامعه با زخم‌های عمیق روانی و اجتماعی روبه‌روست و گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان و سالمندان، بیش از دیگران نیازمند مراقبت و توجه ویژه‌اند. در چنین شرایط حساسی، نحوه رفتار با این دو گروه می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ترمیم آسیب‌ها و بازگشت آرامش به زندگی آنان داشته باشد. در این نوشتار، ده توصیه کاربردی برای همراهی و حمایت درست از کودکان و سالمندان در این برهه بحرانی ارائه می‌شود.
۱. ایجاد آرامش و احساس امنیت
کودکان و سالمندان در این دوره بیش از هر زمان دیگری به احساس امنیت نیاز دارند. حتی در شرایط دشوار، باید از انتقال اضطراب و نگرانی به آنان خودداری کرده و با رفتار و کلام، اطمینان خاطر ایجاد کنیم.
۲. گفت‌وگوی صادقانه، متناسب با درک و سن آن‌ها
لازم است به سؤالات کودکان و سالمندان صادقانه پاسخ دهیم، اما باید مراقب باشیم اطلاعات نگران‌کننده یا جزئیات دردناک را با زبان و بیانی متناسب با سن و توان درک آن‌ها مطرح کنیم.
۳. ایجاد فرصت برای بیان احساسات و افکار
کودکان ممکن است دچار ترس، اضطراب یا کابوس شوند و سالمندان نیز نگرانی‌ها یا خاطرات تلخی داشته باشند. باید اجازه دهیم آزادانه صحبت کنند و با دلسوزی و توجه به سخنان آن‌ها گوش دهیم.
۴. حفظ نظم و روال روزمره
داشتن برنامه منظم برای خواب، تغذیه، تفریح و سایر فعالیت‌های روزمره، به کودکان و سالمندان کمک می‌کند تا احساس ثبات و کنترل بیشتری داشته باشند.
۵. توجه به محبت و تماس فیزیکی مناسب
در صورت امکان و رعایت اصول بهداشتی، تماس فیزیکی مانند در آغوش گرفتن، نوازش کردن یا دست گرفتن، می‌تواند باعث آرامش روحی و کاهش اضطراب آنان شود.
۶. جلب مشارکت و ایجاد احساس مفید بودن
کودکان می‌توانند در کارهای کوچک و متناسب با توانشان مشارکت داشته باشند. سالمندان نیز می‌توانند با انتقال تجربه و مشاوره، احساس ارزشمندی و مفید بودن پیدا کنند.
۷. مراقبت جدی از سلامت روانی آن‌ها
علائمی مانند افسردگی، اضطراب، کابوس، شب‌ادراری در کودکان یا بی‌انگیزگی و انزوای سالمندان، هشدارهایی است که نباید نادیده گرفته شود و در صورت مشاهده باید برای رفع آن‌ها اقدام کرد.
۸. تقویت امید و آینده‌نگری
تشویق کودکان به آرزوپردازی و امید داشتن و ترغیب سالمندان به مرور خاطرات مثبت و نگاه امیدوارانه به آینده، در بهبود روحیه آنان بسیار مؤثر است.
۹. تأمین آسان نیازهای اولیه
در شرایط بحرانی، تأمین غذا، دارو، امکانات بهداشتی و سرپناه برای کودکان و سالمندان باید در اولویت قرار گیرد و برنامه‌ریزی لازم برای حمایت مؤثر از آن‌ها انجام شود.
۱۰. صبوری و تعدیل انتظارات
نباید انتظار داشته باشیم که کودکان همچون بزرگسالان منطقی فکر کنند یا سالمندان مانند گذشته مقاوم و مستقل عمل کنند. این دوران، نیازمند صبر، درک بالا و کاهش توقعات غیرواقع‌بینانه است.
