حرف از لباس تهرونی که وسط بیاد، قاجار با دامن‌های پرچین زنان و چادر و چاقچور و مردان پای در گیوه و کلاه نمدی بر سر سرداری بر تن به یادمان می‌آورد. اصلا مگه میشه مختصات لباس تهرانی را پیگیری کنیم و از قاجار رد شد! پس نقطه سر خط، قاجار؛
عصر قاجار، عصر ورود دستاوردهای دنیای غرب به ایران بود. به گواه تاریخ اشتیاق شاهان قاجار به جلوه‌های فرنگی و تلاش برای تغییر، دروازه ورودمان به دنیای غرب بود. بسیاری از مظاهر تمدن جدید و مدرن از زمان قاجاریه، و به خصوص از زمان ناصر الدین شاه وارد ایران شد؛ به طوری که عکاسی اولین بار در زمان ناصرالدین شاه وارد ایران شد و شوق مظفر الدین شاه باعث پایه گذاری سینماتو گراف در ایران شد. ورود وسایل ارتباط جمعی عامل بسیار مهمی در ترویج سلیقه ی فرنگی بود.
لباس قجری
به طور کلی در طی این دوران، تحولاتی رخ داد و به موجب آن تمدنی «مدرن» یا جدید معرفی شد. این تمدن جدید، در دوران قاجاریه ایران را وارد مدرنیته کرد؛ این تمدن جدید و تحولاتی که در واقع پلی برای گذار از سنت به مدرنیته بود و… البته تغییر لباس. به این ترتیب ایران وارد دورهی جدیدی از تاریخ میشود؛ دورهای خاص که شروع جهان بینی تازه در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است.
لباس دوره قاجار
در نگاهی اجمالی لباس دوره قاجار شامل انواع مختلفی از بالاپوش ها که اسامی خاصی چون «ارخالق»، «قبا»، «سرداری»، «جبه» و… که از پارچه های مختلفی بر اساس فصل و یا تمول فرد از پشم و نخ گرفته تا ترمه و مخمل و ابریشم و اطلسی تهیه میشد که بر روی پیراهن یا پوشیده میشده است و البته زیر آن «زیرجامه» و یا «تنبان» و شلوار پوشیده میشده است. پاپوشی از «گیوه» دست بافت گرفته تا «ساغری» و یا «نعلین» چرمین به پای میکردند.
و البته زنان که پوشش مفصل تری هم داشته اند، به طوری که در صورت خروج از منزل حجابی یکسره شامل «چادر» و «چاقچور» و «نقاب»ی نیز سر میکردند.
قبا یا جبه پوشش رسمی مردان در دوره قاجار
بالاپوش رسمی مردان قاجاری قبا یا جبه بوده است، که در اوایل قاجاریه به شکل بسیار بلند بود، به طوری که که تمام قامت را می‌پوشاند و به تدریج از بلندی قامت آن کاسته میشود. قبا اغلب از ترمه های کشمیری تهیه می شده و لباسی بسیار ارزشمندی بوده که چون پول نقد اعتبار داشته است؛ به طوری که دارنده آن در موقع لزوم میتوانسته قبای ترمه خود را گرو بگذارد و یا بفروشد و حتی با گذشت زمان و استعمال آن هم از اعتبار و ارزشش کاسته نمیشد، چون قالی کرمان. گاهی نیز قبا از مخمل یا پارچه‌های دیگری تهیه میشد اما به هر حال فرم آن جلو باز بوده و گاه چاکهایی نیز در طرفین داشته است.
قبا مردان قاجاری
سرداری
سرداری را در لغت منسوب به سردار میدادند. نوعی لباسی رسمی که بعد از سفر فرنگ ناصرالدین شاه باب شد. فرم تا حدودی شبیه به همان کلیجه است با قدی کوتاهتر که کمر آن غالباً چین های ریزی داشته است (کمرچین)؛ سرداری از پارچه های ساده از ماهوت یا فاستونی و… که اغلب پارچههایی وارداتی فرنگی بودند تهیه میشد و کمتر تزیین داشت
کلاه مردان قجری
کلاه بخش اساسی و جدا نشدنی از لباس مردان بود و می بایست بر سر داشته باشند، سر بی کلاه نشان دهنده گستاخی و بی احترامی فرد بود و چنان اهمیت داشت که اگر حتی رعیتی استطاعت خرید کلاه نداشت، با تکه پارچه های که دور سر میپیچیدند سر را می پوشاندند. خلاصه کلاه آنچنان نشان دهنده مردانگی مردان بوده که بهش قسم میخوردند «به کلاه مردان‌هات قسم»
کلاه مردان قاجار
و مردان آنقدر عادت به کلاه داشتند که شب هنگام که می بایست کلاه را از سر در آوردند، عرقچینی موسوم به «شب کلاه» داشتند که هنگام خوابیدن بر سر میکردند. عرقچین هم گاهی روزها همراه داشتند که اگر مجبور شدند کلاه اصلی را بردارند، سرشان بی کلاه نماند. عامه مردم اغلب به جای کلاه پوست، کلاه نمدی بر سر میگذاشتند.
