حافظ و سعدی دو شاعر بزرگ و معروف ایرانی هستند که هر دو اهل شیراز می باشند. سعدی در قرن هفتم و حافظ در قرن هشتم زندگی کرده اند و از نظر زمانی بسیار به هم نزدیک هستند. شعرهای سعدی تاثیر فراوانی روی شعرهای حافظ داشته و این موضوع باعث شده شعرهای حافظ از همان ابتدا هم در ایران و هم در خارج از ایران طرفداران بسیار زیادی پیدا کنند. آثار سعدی و حافظ اکنون به زبان های مختلف ترجمه شده و در دنیا شناخته شده می باشند.
لقب های مختلفی برای حافظ و سعدی وجود دارد که از بین آنها استاد سخن برای سعدی و لسان الغیب معروف ترند. سعدی و حافظ دو شاعر بسیار نزدیک به هم از نظر طرز فکر بودند. هر دوی آنها به دنبال آزادی انسان ها بودند. آنها از ظلم و ستمی که در آن دوران مرسوم بود بیزار بودند و از این موضوع رنج فراوان می بردند. تنفری که هر دوی آنها از ریا، دورویی و همچنین دروغ داشتند را نمی توان کتمان کرد. رشد و تعالی انسان هدف هر دوی آنها بوده و رسیدن به آزادی اندیشه برای همگان، آرزوی آنها بود.
در زمان حافظ و سعدی رعیت هرگز به حقوق خود نمی رسیدند و ظلم فراوانی به آنها می شد. این موضوع هر دو شاعر شیرازی را ناراحت می کرد و این وضعیت را در آثار آنها نیز می توان به طور کاملا واضح مشاهده کرد. تاکید سعدی و حافظ بر رعایت حقوق شهروندی بود که جامعه مدرن بعدها توانست این موضوع را به طور کامل درک کند. در آن زمان کمتر کسی به این موضوع توجه می کرد اما سعدی و حافظ با درک و شعور اجتماعی بالایی که داشتند همواره بر این موضوع تاکید داشتند.
حضرت حافظ
مقایسه سبک شعری سعدی و حافظ
حافظ و سعدی هر دو به غزل سرایی معروف هستند. غزل های حافظ متاثر از غزل های سعدی بوده اما قطعا تفاوت هایی هم در سبک شعرهای این دو شاعر بزرگ وجود دارد. غزل های هر دو شاعر از نظر وزن و قافیه بسیار روان بوده و هر فردی را به ذوق می آورند. این موضوع باعث شده تا اشعار سعدی و حافظ طرفداران بیشتری نسبت به سایر شعرا داشته باشند. آهنگین بودن کلام دو شاعر باعث شده تا اشعار آنها توسط خوانندگان مختلف نیز مورد استفاده قرار بگیرند.
حافظ و سعدی هر دو شعرهایی بسیار زیبا و مفهومی سروده اند. البته با این تفاوت که شعرهای سعدی در ظاهر و معنا بسیار به هم نزدیک هستند. یعنی با مشاهده شعر سعدی حتی اگر اطلاعات کاملی از شعر و ادبیات فارسی نداشته باشید باز هم متوجه معنا و مفهوم شعر خواهید شد. این در حالی است که شعرهای حافظ دارای عمق بیشتری هستند. عمیق بودن شعر حافظ باعث شده تا فهمیدن آنها نیاز به دانش و تخصص بیشتری داشته باشد. شعرهای حافظ رندانگی بیشتری نسبت به شعر سعدی دارند و این موضوع را کسانی که آشنایی کمی با ادبیات فارسی هم داشته باشند، متوجه می شوند.
یکی دیگر از تفاوت هایی که شعر حافظ و سعدی با هم دارند، این است که شعر سعدی از ابتدا تا انتها به هم پیوسته بوده و هر بیت در ادامه بیت بعدی می آید. با حذف یک بیت از شعر سعدی ممکن است شعر ناقص و بی مفهوم شود اما شعر حافظ این چنین نیست. شعرهای حافظ به نحوی سروده شده اند که هر بیت از نظر معنا و مفهوم مستقل از سایر بیت ها می باشد. در ادامه بیشتر با اشعار این دو شاعر بزرگ ایرانی آشنا خواهیم شد.
حافظ شیرازی
منابع شعر حافظ و سعدی و نوع زندگی آنها
در این بخش قصد داریم منابع شعرهای حافظ و سعدی را برای شما همراهان و علاقه مندان به شعر و ادب فارسی بیان کنیم. آشنایی با منابع شعر این دو شاعر باعث می شود تا شما با علت تفاوت شعرهای آنها نیز آشنا شوید. طرز فکر و سبک زندگی متفاوت سعدی و حافظ باعث شده تا شعر آنها هم تفاوت هایی داشته باشند. برای کسانی که علاقه مند به ادبیات هستند آشنایی با این منابع جذابیت های خاص خودش را دارد. بدین ترتیب سعی کردیم به طور کامل این منابع را معرفی کنیم تا شما هم با حال و هوای شعرهای این دو شاعر بزرگ بیشتر از قبل آشنا شوید.
سعدی زندگی ماجراجویانه تری نسبت به حافظ داشته و سفرهای زیادی را در طول زندگی خود تجربه کرده است. سعدی در شعرهایی که سروده بیشتر به شرح حال خود و توصیف احوال درونی و عاطفی خود می پردازد. استفاده از چنین منابعی باعث شده تا شعر سعدی برای مخاطب قابل فهم تر باشد. بدین ترتیب افراد زیادی را می توان مشاهده کرد که به سادگی با شعر سعدی ارتباط برقرار کرده اما نمی توانند با شعر حافظ این ارتباط را برقرار نمایند.
حافظ برای سرودن شعرهای خود تکیه بر معلومات خود دارد. با توجه به اینکه بیشتر زندگی حافظ در شیراز گذشته و زندگی پرتلاطمی را تجربه نکرده، طبیعی است که برای سرودن شعر روی به معلومات خود بیاورد. تسلط کامل حافظ به موضوعات روز دوران خود و تکیه بر معلومات باعث می شود تا شعرهایی که حافظ می سراید مفهوم عمیق و جذابی داشته باشند. اما همین عمیق بودن باعث می شود تا از روی ظاهر شعرهای او نتوان به سادگی متوجه منظور او شد. همین موضوع باعث شده تا در اغلب موارد شعرهای حافظ نیاز به تفسیر داشته باشند.
سعدی شیرازی
تفاوت نگرش سعدی و حافظ
حافظ و سعدی نگرش های متفاوتی به زندگی داشته اند این موضوع را در شعرهای آنها نیز به طور واضح می توان متوجه شد. نوع نگرش این دو شاعر بزرگ باعث شده تا مضامین متضادی را بتوان در شعرهای آنها مشاهده کرد. این تضاد باعث نمی شود تا بتوان این گونه بیان کرد که کدامیک از آنها از نظر نگرش بر دیگری برتری دارد. انسان آزادی کامل دارد و می تواند جامعه پیرامون خود را با هر نگرشی که می پسندد مشاهده کند. در این بخش قصد داریم به طور خلاصه نگرش این دو شاعر بزرگ را بررسی کنیم.
سعدی را می توان شاعری واقع بین دانست زیرا در شعرهای خود همیشه موضوعات را بر اساس واقعیت می سنجد. خاکی بودن و واقع بینی سعدی باعث شده تا شعرهای او با اقشار مختلف جامعه ارتباط برقرار کرده و تقریبا همه اقشار به شعرهای او علاقه مند باشند. شعرهایی که سعدی سروده تمام ضعف های سرشتی انسان را می پذیرد و چیزی از انسان طلب نمی کند که از عهده او خارج باشد. بخشندگی پدیده غالب در شعرهای سعدی بوده و این موضوع باعث شده تا شعرهای سعدی همیشه طرفداران خود را داشته باشند.
نگرشی که حافظ دارد تفاوت هایی با نوع نگرش سعدی دارد. حافظ نگرشی آرمانی و آسمانی دارد. این نوع نگرش باعث شده تا حافظ همه چیز را در حد ایده آل بخواهد. برای مثال حافظ در شعرهای خود می خواهد که افراد آن چنان که در خلوت خود هستند در جامعه نیز ظاهر شوند. با وجود اینکه خواسته حافظ منطقی به نظر می رسد اما از عرف جامعه فاصله زیادی دارد. همه افراد تقریبا در خلوت خود زندگی متفاوتی با زمان حضور در جامعه دارند. البته شعرهای سعدی و حافظ در یک نقطه که عشق است به هم می رند. هر دوی آنها به عنوان کیمیای هستی به عشق می نگرند.
مقایسه نگرش حافظ و سعدی درباره معشوق
حافظ و سعدی در مورد معشوق نظرهای متفاوتی دارند. معشوق برای همه افراد ارزش و اهمیت بسیار زیادی دارد و تفاوت نظر به معنای بی اهمیت بودن معشوق برای یکی از آنها نیست. متفاوت بودن نگرش یعنی مسیر انتخابی که هر کدام از آنها برای رسیدن به معشوق می پسندند با هم فرق دارد. اما در اصل هدف اصلی که رسیدن به معشوق می باشد یکی است. در ادامه به طور مختصر و مفید نگرش سعدی و حافظ در مورد معشوق را بررسی می کنیم.
سعدی بر این عقیده است که معشوق او بسیار زیباست و همه افراد او را دوست دارند. در واقع سعدی بر این عقیده می باشد که معشوق او باید بسیار جلوه گر باشد. با ورود او به هر مجلسی باید افراد زیادی به او توجه داشته باشند و با دیدن او خوشحال و شاد شوند. سعدی در یکی از ابیات خود این چنین گفته است:
تنها نه منم اسیر عشقت **** خلقی متعشقند و من هم
یعنی در یک کلام می توان گفت معشوق باید شمع مجلس افروز باشد. رونق داشتن معشوق در شعرهای حافظ ارزش و اهمیت بسیار زیادی دارد. بدین ترتیب هر چقدر معشوق بازار گرم تری داشته باشد، جذابیت او نیز بیشتر می شود.
نگرش حافظ به معشوق کاملا برعکس سعدی است. در شعرهای حافظ معشوق باید فقط برای عاشق باشد. حضور معشوق در محافل مختلف و معاشرت او با دیگران پذیرفتنی نیست. حافظ در یکی از شعرهای خود این چنین گفته است:
خوش است خلوت اگر یار، یار من باشد **** نه من بسوزم و او شمع انجمن باشد
من آن نگین سلیمان به هیچ نستانم **** که گاه گاه بر او دست اهرمن باشد
در شعرهای حافظ معشوقی که تمایل داشته باشد شمع مجلس افروز دیگران باشد، پذیرفته نمی شود و عاشقان فراوان داشتن را رد می کند.
شعری از سعدی
حافظ یا سعدی؟ کدام بهتر است؟
یکی از موضوعاتی که شاید در ذهن بسیاری از افراد مطرح شود این است که از بین حافظ و سعدی کدام بهتر است؟ شعرهای کدام قوی تر می باشد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که این دو شاعر هر دو بسیار بزرگ هستند و شعرهایی که سروده اند بسیار ارزشمند می باشند. اشعار سعدی و حافظ هم از نظر معنا و مفهوم و هم از نظر فنی در بالاترین سطح ممکن قرار دارند. با گذشت چندین قرن از دوران سعدی و حافظ هنوز هم کسی نتوانسته شعری با کیفیت تر یا حتی مساوی با شعرهای آنها بسراید.
البته این کاملا طبیعی است که تفاوت هایی در شعرها و نوع نگرش حافظ و سعدی وجود داشته باشد. این موضوع بیشتر به این خاطر است که حافظ خواجه بوده و در طرف مقابل سعدی شیخ، همین امر باعث شده تا در شعرهای حافظ شک و شبهه های دینی بسیار بیشتری نسبت به سعدی وجود داشته باشد. از طرفی دیگر زود باوری و سادگی در شعرهای سعدی بسیار بیشتر از شعرهای حافظ می باشد. این تفاوت ها بیشتر به نوع نگرش آنها مربوط است و به خوب یا بد بودن آنها ارتباطی ندارد.
در پایان می توان این گونه بیان کرد، شعرهایی که سعدی می سراید شباهت زیادی به دریا دارند. یعنی این شعرها بسیار زیبا بوده و هر فردی با شنیدن و یا خواندن آنها غرق در لذت می شود. در مقابل شعرهای حافظ مانند کوه است. کوه با وجود اینکه زیبایی خاص خودش را دارد اما شگفتی های زیادی را در خود نهفته که هر کسی از آنها خبردار نیست. هر چقدر بتوان به سمت قله کوه حرکت کرد بیشتر می توان از شگفتی ها و زیبایی های آن مطلع شده و به همان اندازه می توان لذت برد.
حافظ و سعدی
حافظ و سعدی دو شاعر بزرگ ایرانی بوده که هر دوی آنها شیرازی بودند. در این مطلب تمام سعی خود را کردیم تا شما همراهان عزیز و علاقه مندان به شعر و ادبیات فارسی را با این دو شاعر بزرگ آشنا کنیم. اینکه سبک آنها چگونه می باشد و شعرهای های آنها چه قابلیت هایی دارند، از جمله نکاتی بود که سعی کردیم به طور کامل آن را بیان کنیم. بیان این موارد با زبانی ساده و روان باعث شده تا این مطلب حتی برای افرادی که رشته آنها ادبیات نیست هم بسیار قابل درک و جذاب باشد.
در این مطلب تمام سعی خود را کردیم تا شما عزیزان را با نوع نگرشی که حافظ و سعدی دارند آشنا کنیم. اینکه بر چه اساسی شعرهای خود را می سرایند و نوع نگرش آنها به موضوعات مختلف چگونه می باشد. طرز فکر و نوع نگاه سعدی و حافظ به برخی موضوعات مثل معشوق با هم تفاوت هایی دارد. در این مطلب به این موضوع نیز پرداخته شده است. با دانستن این نکات می توان با دیدن یک بیت با مضمون عاشق و معشوق به راحتی تشخیص داد که شعر از حافظ است یا سعدی. امیدواریم توانسته باشیم اطلاعات مفیدی را در این مطلب به شما عزیزان انتقال داده باشیم.
