پوشش زنان کردی (سنندجی)

اقوام کرد از اصیل ترین اقوام ایرانی هستند با غنای تاریخی و فرهنگی که در مناطق و استان های مختلفی در ایران و کشورهای اطراف پراکنده اند. البته هر یک با توجه به منطقه سکونتشان آداب و رسوم خاص خود را دارند. در نتیجه پوشاک آن ها درعین این که از ساختار لباس کردی تبعیت می‌کند، تفاوت های جزئی هم دارد. از این رو سعی بر این است که به طور مجزا هر کدام از اجزای پوشش محلی زنان کردی بررسی شوند.

نگاهی به پوشش کردها

به طور کلی کردها در استان‌های کردستان، کرمانشاه، آذربایجان غربی، خراسان، سنندج و کشورهای عراق، ترکیه، سوریه، ارمنستان و… ساکن هستند. باید گفت این گسترش جایگاه ویژه آنان را نشان می‌دهد. اصالت اقوام کرد که با فرهنگ ایرانی در هم آمیخته، آنان را حافظان فرهنگ ایران کرده و با توجه به نوروزی که پشت سر گذاشتیم، خالی از لطف نیست اشاره کنیم که جشن نوروز و مراسم جشن سمنی (سمنوپزی) و نوژه بارانه (باران خواهی) از مهم ترین مراسم کردها در این ایام است.

البته پوشاک از شاخص ترین ویژگی های اقوام کرد است که ماهیت آنان را نشان می دهد. از این رو به شدت به آن تعصب دارند و در طول سالیان بسیار هنوز ماهیت خود را حفظ کرده اند. پارچه های رنگین زیبا و گشادی لباس های کردی دلالت بر روحیه شاد و همیشه در حال جشن و پایکوبی کردها دارد. جالب است که شکل آستین های زنان کرد به شکل بسیار خاص و زیباست. گویی دستمالی در دست است؛ دستمالی که اصولاً اقوام و عشایر ایرانی هنگام جشن ها و مراسم به دست می‌گیرند و تکان می دهند و می رقصند!

وان شلوار کردی مردانه مشهوری است که فرقی نمی کند مرد کرد متعلق به کدام طایفه ،استان یا کشور باشد؛ در هر حال مرد کرد شلوار یا به گویش صحیح آن شوال کردی، گشاد و بسیار پرچینی را بر پا دارد که بخش جدانشدنی البسه کردی مردانه است.

بررسی پوشاک زنان کردی

پیراهن زنان کردی:

پیراهن کردی پوششی است تمام قامت و بلند که از شانه تا روی مچ پا و حتی بلندتر می ایستد. این پیراهن از پارچه های رنگین و غالبا پولکی یا پولک دوزی شده است که جنسشان از ابریشم، تافته یا مخمل بسته به فصل و آب و هوا، با یقه گرد و بدون برگردان یقه تغییر می کند. برای تسهیل پوشش چاکی در زیر گردن دارد. قسمت پایین پیراهن، دامن، گشاد است و در مناطق مختلف سکونت، میزان این گشادی متفاوت است، به طوری که در برخی مناطق بسیار پرچین و گشاد و در برخی با حداقل گشادی و در منطقه سنندج گشادی متوسطی دارد .

جلیقه:

جلیقه روی پیراهن کردی

روی پیراهن جلیقه کوچکی می پوشند که قد آن تا گودی کمر می رسد و به آن سوخمه می گویند.( سُخمه،کُله وسَلته، اسامی مختلفی برای جلیقه است که طرح های آن کمی با هم تفاوت دارد .)

مدل آستین پیراهن زنان کرد:

آستین پیراهن مهم ترین بخش لباس کردی است که هویت آن را نشان می دهد. این آستین با برشی خاص به شکل مثلث است که به آستین سنبوسه یا سرانی معروف است. قد این آستین نیز بسته به قومیت آن متفاوت است. این آستین مثلثی برای سنندجی ها تا نزدیک مچ پا ادامه دارد که آن را به شکل های مختلفی استفاده می کنند؛ برای مراسم عروسی و جشن حتماً باز است و وسیله مناسبی برای رقص ها در  حکم دستمال رقص است، هنگام کار برای این که دست و پاگیر نباشد ، دور مچ دست پیچیده و بسته می شود و گاهی دو گوشه هر دو آستین را به هم از پشت گره میزنند .

کلاو دستمال زنان کردی:

کلاهی است زیبا که عموماً با سکه روی آن تزیین و دو طرف آن توسط مهره های تزیینی مزین می شود. از پشت این کلاه روسری  توری که به دستمال مشهور است، آویزان می‌شود که می‌توان توسط آن گردن را پوشاند و البته از زیر کلاه در کنار دو گوش تسمه با تزیین سکه رد می‌شود و توسط وزن آن، کلاو دستمال روی سر محکم می ایستد .

قبا یا کُوا:

کُوا به عنوان پوشش خارجی و معمولاً برای مراسم یا فصول سرد استفاده می شود. جنس آن از پارچه‌های زری بافت یا مخمل با طرحی ساده و بلند است. این بلندی مثل بلندی پیراهن تا مچ پا ادامه دارد. کوا دارای یقه ساده و جلو باز است. به سبب همین جلوباز بودنش با پوشیدن آن حتی پیراهن زیبای زیر هم نمایان می شود. آستین آن ساده ، بلند و دارای لبه‌ای است که قسمت برگردان آن از پارچه متفاوت تهیه می‌شود و جلوه زیبایی به آن می‌دهد. آستین سرانی پیراهن از درون کوا بیرون می آید و به این ترتیب ترکیب سرانی هم حفظ می‌شود.

اصولاً کوا گشاد نیست و کمی در قسمت دامن، فون (گشاد) می ایستد.کوا دو چاک در پهلوها و دو جیب دارد که در درز پهلوها مخفی شده است. پاکت جیب برای این که فرم آن را به هم نزند، متمایل به پشت است که به ندرت این  طرح جیب را می شناسیم و از این رو کمی عجیب به نظر می‌رسد.

البته بسته به سلیقه پوشنده ، ممکن است تزییناتی ازسکه و پولک هم روی کوا وجود داشته باشد.در نتیجه بسته به میزان تزیینات انجام شده و جنس پارچه به کار رفته، ارزش لباس کردی تعیین می شود.

شلوار یا شُوال:

این بخش پوشش کردی بسیار پرچین و گشاد است . آن را زیر پیراهن می پوشند که علاوه بر پوشش تن گشادی آن کمک می کند تا پیراهنِ رو حجیم تر بایستد.

کفش محلی چوموش:

کفش که معمولاً گیوه های چرمی است، به نام چوموش با تزیینات پولک و سوزن دوزی روی آن که البته به علت بلندی قد پیراهن نمایان نیست .