کمتر از یک دهه از ورود اولین خودرو به ایران میگذشت. تا آن زمان هنوز رانندگان بدون گواهینامه رانندگی میکردند و شاید تعداد کل ماشینهایی که در سطح شهر تردد میکرد کمی بیشتر از انگشتان دست بود.
شب چهارشنبه، دوم آذر سال ۱۳۰۵ وقتی درشکهچی در هوای سرد و مه آلود خیابان امیریه تهران میخواست به سمت شمال بپیچد، ناگهان با خودروی فوردی که از جهت مخالف میآمد تصادف کرد.
این حادثه در تاریخ به عنوان اولین تصادف رانندگی کشور به ثبت رسیده است.
در این سانحه دو اسب درشکه در دم کشته و مسافر آن نیز به بیرون پرتاب و پس از برخورد سرش به زمین دچار ضربه مغزی میشود. وی را به بیمارستان نظمیه تهران منتقل میکنند، ولی پس از پنج روز جدال با مرگ و زندگی، در ۵۴ سالگی فوت کرده و در گورستان ظهیرالدوله (نزدیک امامزاده قاسم) به خاک سپرده میشود.
بهاین ترتیب، اولین قربانی تصادف هم به نام «غلامحسین درویش» ملقب به «درویشخان» ثبت گردید.
فردای آن روز روزنامه اطلاعات که تازه ۴ ماه از تأسیس آن میگذشت، چنین تیتر زد: تار؛ مُرد!
و در شرح ماوقع مینویسد:
«یگانه استاد شهیر در تار، حضرت بزرگوار آقای غلامحسین خان درویش شب گذشته بهواسطه تصادم اتوموبیل با درشکه تار و پود حیاتش ز هم گسیخت و روی محبوب خود را از این زندگانی شرم آور مستور نمود. من نمیدانم به چه نحو اظهار دردمندی به بازماندگان آن فقیه بزرگوار بنمایم و چگونه خود را از این واقعه ناگهانی تسلی دهم… اطلاعات – ۳ آذرماه ۱۳۰۵»
درویشخان و یک سیم بیشتر !
درویشخان یکی از مشهورترین موسیقیدانان و نوازندگان تار در زمان قاجار بود. به جرأت میتوان گفت کمتر کسی است که تصنیف «بهار دلکش» و «ز من نگارم» را که از یادگارهای اوست نشنیده باشد.
برای شناخت بهتر او کافی است بدانید در زمان قاجار و قبل از درویشخان، تار ایرانی فقط ۵ سیم داشت ولی به ابتکار و نبوغ این موسیقیدان بود که از صد سال گذشته تاکنون همه تارها شش سیم دارند. جالب است بدانید پس از افزودن سیم ششم به تار توسط درویشخان، حتی همه تارهای ۵ سیمهای هم که قبل از او ساخته شده بودند به سرعت تبدیل به شش سیمه شدند. این کار در عمل باعث شد صدای تار بلندتر شود. همچنین امکان اینکه بتوان در انواع کوک تار تنوع جدیدی به وجود آورد نیز فراهم شد.
علاوه بر آن برای نخستین بار او بود که وجود فرم پیشدرآمد [را که یک قطعه ضربی سنگین و کامل اسـت]را در موسیقی ایرانی رواج داد و هنوز هم با وجود گذشت بیش از یک قرن از این ابداع و ابتکار؛ پیشدرآمد جاذبههای خود را در موسیقی ایرانی دارد.
«درویشخوان» در طول ۵۴ سال زندگی خود، شاگردان بسیاری تربیت و به دنیای موسیقی معرفی کرد. کسانی که بعداً خودشان از نوابغ و سرشناسان موسیقی ایرانی به شمار رفتند.
نکته جالبی که وجود داشت این بود که او سه نوع نشان از جنس مس، نقره، طلا و به شکل تبرزین داشت که به شاگردان خود پس از کسب دورههای مختلف اعطا میکرد.
از جمله افرادی که موفـق به دریافت نشان طلا شدند میتوان به «ابوالحسن صبا»، «مرتضی نیداوود»، «موسی معروفی» و «سعـید هـرمزی» اشاره کرد.