تاریخچه لباس به عنوان بخشی از تاریخ تمدن بشریت بیان گر فرهنگ و اعتقادات هر قوم و ملیت است. در طی دوران، لباس به تدریج از یک نیاز ابتدایی به یکی از عوامل تعیین کننده هویت هر قوم تبدیل شده است. مطالعه تاریخ نشان می‌دهد هر نوع تغییر و تحول اجتماعی و اقتصادی در هر جامعه، پوششی خاص را به وجود آورده است. بنابراین در عصر حاضر با شکل‌گیری دهکده جهانی و برخورد اندیشه ها، تغییر و تحول این نمود فرهنگی دور از انتظار نیست .
تولید روزافزون و ویژگی دنیای مدرن امروزی تمایل به تغییر شرایط ظاهری را افزایش داده است. در چنین شرایطی طبیعتاً طراحان لباس برای پاسخ به حس تنوع طلبی مصرف کنندگان باید بیش از پیش در ارائه پوشش های جدید سعی و تلاش کنند. در این زمینه تاریخ لباس گذشتگان مهم ترین منبع الهام طرح های نو برای طراحان به شمار می آید .
لباس های چینی
گل دوزی های بسیار زیبا و استادانه در لباس های چینی که از شاخصه های فرهنگ پوشش کشور چین است ،به عنوان نشانه یا علامت به کار می رفتند .
لباس در چین
صاحبان لباس به وسیله این علایم مفهوم خاصی را به دیگران منتقل می‌کردند. برای مثال ۱۲ نماد معروف که طرح خورشید، ماه و ستارگان و اژدها جزو آن هاست، توسط امپراتور، ملکه و خانواده درجه یک او مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما این نمادها به تدریج مفهوم خود را از دست دادند و تنها جنبه تزیینی پیدا کردند. لباس ثروتمندان و حکمرانان چینی از پارچه های ابریشمی ،حریر و زربفت و لباس بقیه افراد از کتان تهیه می‌شد. از دیگر مشخصه های موقعیت اجتماعی افراد، نشان مربع شکل بود . برای مثال نشان مربع شکل با طرح پرندگان روی لباس افسران نظامی، نشان دهنده رتبه بالای آن ها بود .
نمادها در لباس های چینی
طرح های لباس چینی آن دوره ها با این نمادها رمزگشایی می‌شدند و این نقش مایه ها در نوع خود دارای مفهوم خاصی بودند .
-۱۲ نماد سلطنتی (اژدها نماد قدرت)
اژدها، ریشه عمیقی در فرهنگ چین دارد. چینی ها اغلب خود را از نسل اژدها می دانند.
کسی دقیقا نمی‌داند اژدها از کجا آمده است. اژدها به شکل ترکیبی از چند حیوان است. مردم چین، ظاهر اژدها را تلفیقی از قسمت های مختلف ۹حیوان می دانستند؛ شاخ های آهوی کوهی (گوزن)، سر شتر، چشمان دیو یا شیطان، گردن مار،شکم یک صدف دریایی بزرگ، فلس های ماهی، چنگال های عقاب، پنجه های ببر و گوش های گاو نر . به علاوه، این حیوان در چین، سمبل جهان طبیعی، دگرگونی و سازگاری است. قرار گرفتن دو اژدها با هم در یک مکان اما در دو جهت مختلف و دور از هم، نمادی از ابدیت، از طریق یین و یانگ (Yin-Yang )است .
امپراتوران چین، خود را یک اژدهای واقعی و پسران آسمان می پنداشتند. بدین سان، تخت خواب آن ها بستر اژدها، تخت شاهی صندلی اژدها و لباس های تشریفاتی امپراتور ردای اژدها نامیده می‌شد. در اذهان مردم چین باستان ،اژدها خدایی بود که امیال و آرزوهای آن ها را تجسم می بخشید. در چین باستان، کوچک ترین تردیدی برای موجودیت این حیوان وجود نداشت.
مردم احترام زیادی برای هر اژدها که روی نقاشی ها ،غارها و دست نوشته ها دیده می شد، قائل بودند. اژدها نماد و سمبل ملت چین شد. همه مردم چین و نیز امپراتور با ترس و احترام خود را در برابر تصویر یک اژدها، به خاک می افکندند. در نتیجه، این حیوان خیالی، روح محافظ مردم شد؛ در ابتدا به عنوان حامی یک قبیله و سپس نماد و سمبلی از ملت و سرانجام نشانی از پرچم ملی آخرین سلسله فئودال چین، سلسله کوینگ( Qing ).
– هشت نماد سعادتمندی بودا (حاشیه دوزی با نقش گِره روی ردای هنرآموزان معروف به اژدهای اسرارآمیز ،نماد ابدیت و جاودانگی)
عناصر طبیعی
بیش از هزاران سال است که مردم چین از رنگ‌های درخشان استفاده می‌کنند. اندیشه سنتی چین بر اساس پنج عنصر آب آتش ،چوب ،فلز و زمین استوار است که به ترتیب با رنگ های سیاه ،قرمز، فیروزه ای ،سپید و زرد مرتبط هستند.
– طرح های انتزاعی که تداعی مفهوم خوشبختی ، جاودانگی و ابدیت است .
نگاهی به رنگ ها و استفاده بر روی لباس در چین
نمادها، نشانه هایی هستند که در هر فرهنگ وجود دارند و به صورت رنگ، عدد، شکل و غیره خودنمایی می کنند. در این میان رنگ ها در فرهنگ های مختلف مفاهیم سمبلیک متفاوتی را انتقال می دهند. در هر فرهنگی ، تلقی مردم از هر رنگ، مبتنی بر روابطی است که آن ها بین رنگ ها و معنایشان پدید می آورند. از لحاظ علمی رنگ بازتاب و انعکاس نور است که به شکل های متفاوت در می آید و این بازتاب مجموعه وسیعی را شامل می‌شود. بزرگ ترین منبع نوری خورشید است. مایعات یا هر ترکیب صمغ مانندی لایه نازکی را روی جسم جامد ایجاد می کند .
سنت ها و فرهنگ مردم چین همواره برای بسیاری از مردم جهان جالب توجه بوده و موضوع بسیاری از تحقیق ها و پژوهش های علاقه‌مندان است. شما زمانی که به تماشای فیلم های چینی می روید یا به یک رستوران چینی سری می زنید، یا از محله چینی عبور می کنید، با فستیوالی از رنگ ها روبه رو می‌شوید؛ رنگ های زرد، قرمز، سبز و طلایی .
تاریخچه رنگ
پنج هزارسال پیش در منطقه‌ای که با عنوان «امپراتوری زرد» معروف است، مردم رنگ زرد را پرستش می کردند. از آن زمان به بعد، در حکومت های« شانگ»، «تانگ» و« ژو»، امپراتوران چینی از تئوری نج عنصر برای انتخاب رنگ ها استفاده می کردند .
چینی ها در گذشته اعتقاد داشتند که همه رنگ ها ابتدا از دو رنگ سیاه و سفید به وجود آمده است. بر اثر چرخش تدریجی آسمان، میان رنگ ها و عناصر پنج گانه رابطه ای به وجود آمده است. مردم به طور معمول لباس پوشیدن، غذا، حمل و نقل و محل زندگی شان را بر اساس تغییر فصل ها انتخاب می کنند که این امر رابطه زیادی با رنگ ها دارد . چینی های سنتی به رنگ های سیاه، سرخ ،فیروزه‌ای (آبی زنگاری)، سپید و زرد به عنوان رنگ های استاندارد نگاه می کنند. اشیای ابریشمی که از گورستان های قدیمی کشف شده است، بیشتر به رنگ قهوه ای ،قرمز ،سیاه، بنفش و زرد هستند.
اما استفاده از رنگ ها در سفال گری سنتی چین نیز به زیبایی جلوه گر است. برای مردم در دیار کهن چین ، رنگ به مثابه غذای روح است و عمق تجربیات بشری را بیان می کند. در فرهنگ چینی، رنگ ارتباط عمیق و نزدیکی با نقاشی ،شعر، سرامیک و حتی طراحی شهری دارد. کتاب « ای چینگ»، به رنگ سیاه به عنوان رنگ آسمان اشاره کرده است. عبارت «رنگ سیاه اسرارآمیز آسمان و زمین» از آن جا سرچشمه می گیرد که شمالی ترین نقطه آسمان برای مدت طولانی به رنگ سیاه در آمده بود .
رنگ سیاه
از رنگ سیاه نیز در لباس های روزانه استفاده می شود. اما در موسم ماتم و عزاداری نیز هم چون رنگ سپید به کار می‌رود. یک روبان مشکی معمولاً عکس تازه درگذشته را زینت می دهد. رنگ سفید نماد درخشانی، خلوص نیت و رسیدن به هدف است. سپید هم می تواند نشان دهنده عزاداری و غم باشد.
رنگ قرمز
اما چینی ها ،چه قدیمی ها و چه چینی های مدرن، برای رنگ قرمز ارزش زیادی قائل هستند. قرمز نشان دهنده شادی و سعادت است.
رنگ قرمز نشانه شادی و نیک فرجامی است .هرچند که کمونیست‌ها از رنگ قرمز به عنوان نمادی از خطر ،خون، رنج و فعالیت‌های سیاسی استفاده می کنند.
رنگ قرمز را می توان در پرچم، لباس های چینی، ترقه های قرمز که در مراسم های فرهنگی مورد استفاده قرار می گیرند، فانوس های قرمز ،آویز های قرمز که به طور معمول در مقابل خانه ها آویزان می شود و پاکت های پول عیدی کودکان، می توان مشاهده کرد. در این فرهنگ حتی توصیه می‌شود که افراد در جشن تولدشان ،لباس قرمز بپوشند.
قرمز، در عروسی ها هم از رنگ فرش تا کارت های دعوت، حتی اتاق خواب عروس و داماد زیاد استفاده می‌شود. مردم چین معتقدند که این رنگ برای زوج جوان خوشبختی به ارمغان می آورد و پوشیدن لباس قرمز یاقوتی سبب طول عمر می شود. رنگ زرد هم از رنگ‌هایی است که جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ چین دارد و مردم چین به آن علاقه زیادی دارند.
رنگ زرد
زرد نشانه خوشبختی است و گاهی اوقات اگر رنگ طلایی نباشد، با قرمز همراه می‌شود. این رنگ نمادی از زمین است و بر اساس یک روایت قدیمی این رنگ مرکز هر چیزی است.
رنگ در سنت های قومی چین مفاهیم غنی تری دارد. زرد نماد امپراتور هاست.این رنگ اغلب تزیین دهنده کاخ های امپراتوری، محراب ها و معابد است.بنابراین زرد هم چنین نشان گر رها بودن از امور دنیوی است. بنابراین این رنگ در آیین بودا مورد احترام است و راهبان بودایی نیز لباس زرد می پوشند .
رنگ آبی
رنگ آبی زنگاری یا فیروزه‌ای معرف بهار است؛ زمانی که هر چیزی با نیرو و سر زندگی تمام شکوفا می شود. آبی تیره یا سرمه ای نیز به طور معمول در مناسبت های سوگواری به کار می‌رود. و رنگ سبز در فرهنگ چین نشان گر کام یابی و سلامتی است.
در تاریخ چهار هزار ساله این کشور به شش دوره تاریخی می توان اشاره کرد که از نظر فرم لباس ها، دارای ویژگی‌های چشم گیرتری در شکل گیری لباس امروزشان است .
6 دوره تاریخی و تاثیر آن برفرم لباس در چین
۱-دوره« تانگ»
۲- دوره« سونگ»
۳- دوره «یونگ»
۴- دوره« مینگ»
۵- دوره« چینگ»
۶- دوره «جمهوری»
خاندان تانگ
امپراتور گائوزونگ لی ژی، سومین امپراتور دولت تانگ بود که از سال ۶۴۹ تا ۶۸۳ میلادی بر چین حکمرانی می کرد .
طی دوره نخست حکومت گائوزونگ، قلمروی امپراتوری تانگ افزایش پیدا کرد. برای مثال می‌توان به تسخیر باکجه و گوگوریو، دو دولت رقیب تانگ در شبه جزیره کره، اشاره کرد. هم چنین لشکریان تانگ به قلمروی غربی گوک ترک ها نیز دست یافتند.
چین در دوران تانگ ها
اما در دهه ۶۷۰ میلادی ، بسیاری از این نواحی به دست دولت های رقیب نظیر تبت، سیلا (در شبه‌جزیره کره)، خیتان (در مغولستان امروزی) و بالهایی (در شمال کره )افتاد . حتی نواحی شرقی و غربی گوک ترک ها که متعلق به تانگ بود، به دلیل شورش های مداوم با ناامنی مواجه شد. امپراتور گائوزونگ در سال‌های آخر حکومتش، به دلیل بیماری ناتوان شد؛ بنابراین قدرت را به همسرش، امپراتوریس( ملکه) وو ،
واگذار کرد. هنگامی که امپراتور گائوزونگ در سال ۶۸۳ میلادی درگذشت، ملکه وو اقتدار کافی به دست آورد تا خود به تنهایی حکومت کند .دوره حکومت ملکه وو زتیان یکی از معدود ادوار حکومت زنان در تاریخ چین است.
چینی ها به فرهنگ کشورهای دیگر بسیار علاقه‌مند بودند و در عرصه تولید لباس و دیگر مشاغل از آن ها الهام می گرفتند. یکی از این کشورها ایران آن زمان بوده است .
خاندان سونگ
سلطنت سونگ شمالی در سال ۹۶۰ میلادی شروع شد. پایتخت این دولت، شهر کایفنگ بود. این دودمان نواحی بزرگی از جنوب، شمال و شرق چین امروز را در دست داشت. سلسله سونگ در سال ۱۱۲۷ میلادی به علت از دست دادن بخش های شمال چین و واگذاری آن به سلسله تازه تاسیس جین، از بین رفت.
سونگ شمالی زمانی که از بین رفت، جای خود را به حکومت سونگ جنوبی داد که بر مناطق جنوب چین حکمرانی می کرد. پایتخت سونگ جنوبی، شهر هانگژو بود. اقتصاد دولت سونگ به دلیل اتکا به مزارع کشاورزی جنوب چین ،خصوصاً مزارع برنج، در وضعیت خوبی قرار داشت. در ضمن، نیروی دریایی آن، قدرت خود را هم چنان حفظ کرده بود. سونگ جنوبی نیز ۶۰ درصد کل جمعیت چین را دربرمی‌گرفت .
دولت سونگ جنوبی نیز به تدریج به پایان کار خود نزدیک شد. در سال۱۲۳۴ میلادی، مغول ها که اینک برترین قدرت نظامی و سیاسی جهان محسوب می شدند، دودمان جین را نابود کردند.
در کل می توان گفت عصر دودمان سونگ، دوره تجلی اندیشه‌های نو و همراهی آن با افکار کهن تمدن چین بود. نمونه عالی این موضوع را می توانیم بعد از سونگ ،در تاریخ دودمان مینگ (۱۶۴۴- ۱۳۶۸ میلادی) بیابیم. یقه لباس ها بلند تر شد و حجم و گشادی آنها نسبت به گذشته کمتر شد .
خاندان یوآن
مغول هادر سال ۱۲۷۹ میلادی، توانستند دولت سونگ جنوبی را شکست دهند و به عمر آن خاتمه بخشند. سپس، حکومت یوآن شروع به کار کرد. یوآن اولین حکومت غیر چینی بود که توانست بر تمدن کهن چند صد ساله آن فرمانروایی کند. مردم این کشور در آن زمان، به دلیل این که تحت تاثیر حکومت مغول ها بودند بیشتر از لباس های تنگ و چسبان با برش های ساده استفاده می کردند.
خاندان مینگ
امپراطوری مینگ سلطنت خود را پس از فروپاشی پادشاهی مغول ها در سال 1368 میلادی آغاز کرد. دوران فرمانروایی مینگ تا سال 1644 میلادی ادامه داشت. مینگ آخرین سلسله پادشاهی چین بود که هان ها قدرت اصلی را در دست داشتند. هونگ وو، رهبری شورش عمومی علیه پادشاهی یوآن را به عهده داشت. هونگ وو بعد از پیروزی سلسلهٔ مینگ را تاسیس کرد.
دودمان مینگ
لباس چینی ها در یک دوره ۳۰۰ ساله تغییرات بسیاری کرد. لباس هایی نظیر شنل و تونیک بلند برای اولین بار جزو پوشش مردم شد .
خاندان چینگ
دودمان چینگ یا دودمان منچو آخرین سلسله پادشاهی در چین است که از سال ۱۶۴۴ تا ۱۹۱۲ در چین حکمرانی می کرد. این دودمان با براندازی دودمان مینگ به قدرت رسید و با تشکیل جمهوری چین عمر این سلسله پایان یافت. قبیله جورچن آیسین گیورومنچو در منچوری واقع در شمال شرقی چین کنونی، سلسله چینگ را تاسیس کردند.
این امپراتوری در قرن ۱۸ به اوج خ توسود رسید و از آن زمان رو به افول نهاد. دوران این سلسله مصادف با شروع مدرن‌سازی چین و هم چنین دخالت ها و کشمکش ها با دولت های استعماری بود. آخرین پادشاه سلسله پویی در ۱۲ فوریه ۱۹۱۲ ازسلطنت خلع شد. رئیس قبیله کوچک جورچن -آیسین گیورو- به نام نورهاچی ،فردی که در واقع تابع مینگ بود، در اواخر قرن شانزدهم میلادی شروع کرد به متحد کردن خانواده های جورچن به سیستمی نظامی به نام بنرها، و به مرزهای مینگ، مغولان و کره هجوم آورد.
با تسلط نژاد جنگ جوی منچو بر چین، لباس ها با هدف راحتی و سهولت در سوارکاری طراحی می‌شد. در این دوره مدل مچ آستین به نام سمِ اسب رایج شد. علاوه بر آن دکمه و بست های لباس این نژاد «منچو » در لباس های نژاد« هان »مورد استفاده قرار گرفت .
دوره جمهوری در چین
حزب کمونیست چین در سال ۱۹۲۱ میلادی تاسیس شد و مبارزات مردم چین را رهبری کرد و در نتیجه جمهوری خلق چین را در سال ۱۹۴۹ تاسیس نمود. آن گاه ژاپنی ها بر این سرزمین تاختند. زمانی که جنگ جهانی دوم به پایان رسید، جنگ داخلی میان هواداران ژنرال چیانگ کای شک و مائوتسه تونگ بالا گرفت که سرانجام به پیروزی هواداران حزب کمونیست چین انجامید. از آن زمان تا به امروز نظام حاکم در این کشور کمونیستی است و رنگ قرمز هم به عنوان نماد اصلی این حزب معرفی گردید.
در این دوران به سادگی و کارایی لباس ها توجه ویژه ای می‌شد. لباس های مدرن به سرعت جایگزین لباس های سنتی چینی شد. به همین دلیل، پوشش کنونی مردم با سایر نقاط جهان تفاوت چندانی ندارد. اما هنوز هم در مراسم های رسمی مانند افتتاحیه المپیک، مردم چین از لباس های سنتی و تاریخی خود استفاده می کنند.
