اظهار نظر درمورد جشن یلدا وشروع چله بزرگ درگاه شماری ایرانی به قول دانشمند بزرگ ابوریحان بیرونی (مبدا سالشماری تقویم کهن سیستانی آغاز زمستان است و نخستین ماه سال در این تقویم کریست نام دارد)
با نفوذ آئین مهر دراروپا اندیشه های مردمی بر اساس باور مهری قوت یافت و نخستین روز زمستان خوره روز یا روز خورشید درتقویم میلادی بهعنوان نخستین روز سال نو مطرح شده است، به بیانی ساده پس از قرن چهارم میلادی با فراگیر شدن مسیحیت درغرب، در روم و بسیاری از کشورهای اروپایی روز ۲۱دسامبر بهعنوان تولد میترا جشن گرفته میشود وکلیسا از آنجائی که در تعین زمان دقیق میلاد مسیح به نتیجه روشنی نرسید این روز را که مطابق آغاز ماه کریست درتقویم سیستانی و برابر با زادروز مهر درآئین مهر بود بهعنوان میلاد مسیح پذیرفت، واعلام کرد مسیح درشروع انقلاب زمستانی، زمانی که خورشید به نقطه اعتدال در مدارخویش رسید متولد گردیده است.
بنابراین ۲۱ دسامبر که بعدها درنتیجه اشتباهات محاسباتی به ۲۵ دسامبر انتقال یافت، بهعنوان میلادمهر وجود مسیح و آغاز حضور طولانیترخورشید درآسمان جشن گرفته میشود، این جشن چون درماه کریست رخ میداد با نام کریسمس نامگذاری شد، بسیاری از باورها و آیینها مراسمهای غربی ریشه در آئین مهر دارد چنانکه درخت سرو و یا صنوبر وستارهای دربالای آن یادگار کيش مهر و فرهنگ ایرانی است و رمزهای آن را درادبیات سمبولیک ایران جستوجو کرد. (برای سرو توضیح جداگانه لازم است) جشن شب چله بزرگ از اول دی تا دهم بهمن جشن سده و تا بیست اسفند چله کوچک شبهای بلند زمستان شبنشینی دربعضی از شهرهای خراسان آذربایجان کرمان برگزار میگردد، از آن جمله درکرمان قدیم درشب چله مردم تا بامداد بیدار میماندند و براین باور بودند که قارون به شکل هیزمکنی که هیزم برپشت دارد شبانه به خانه نیکوکاران مستمند میرود به آنها هیزم میدهد و این هیزمها تبدیل به طلا میشود و در زمان قدیم مردم برای دیدار این هیزمشکن چهل شب به چله مینشستند، این داستان یاد آور داستان بابا نوئل درکریسمس است.
