ایران با پیشینه چند هزار ساله اولین و قدیمی ترین تولید کننده چرم واز جمله کشورهایی است که تجارت چرم آن پر رونق بوده است.
اولین بار در سال ۱۲۶۷ امیرکبیر چرم را به نمایشگاه لندن فرستاد و پس از آن تولید چرم در ایران شکل صنعتی تری یافت .البته اولین کارخانه چرم در سال ۱۳۰۸ در تبریز گشایش یافت و بعدها در شهرهای دیگر کارخانههایی دایر شدند .
امروز هم چنان چرم ایرانی از بهترین و با کیفیت ترین چرم ها در دنیاست و محصولات چرمی استاندارد در ایران می توانند در سطح جهانی دیده شوند.
همواره در طول تاریخ ، چرم از بخشهای جدا نشدنی پوشش بوده و آن چه در صفحات پیشِ رو خواهید داشت ،کوششی است برای شناخت و نگه داری از این پوشش تاریخی اصیل .
راه های شناخت چرم طبیعی از مصنوعی
از آن جایی که چرم جزو کالاهای لوکس و گرانقیمت به حساب میآید، لازم است طرفدارانش مهارت شناخت آن را داشته باشند .روش هایی که به شما معرفی خواهیم کرد ، روشهای سادهای است که میتوان به واسطه آن چرم طبیعی را از مصنوعی تشخیص داد. بسیاری از خریداران چرم مطمئن نیستند کالایی که خریداری کرده اند، واقعا چرم است یا نه !
وقتی از برندهای معتبر ،چرم خریداری می کنید، کارت شناسایی و گارانتی کالا ضمانت طبیعی بودن چرم را به شما می دهد. اما در مواردی که محصول انتخابی شما دارای این کارت نیست، به این نکات توجه داشته باشید:
- وقتی چرم واقعی را لمس می کنید، زیر دستِ نرم و خاصی دارد. در حالی که چرم مصنوعی بافت ارتجاعی ندارد.
- سوزاندن یکی از بهترین روش های شناخت چرم طبیعی است .فقط کافی است به گوشه چرم حرارت بدهید ،
- اگر چرم طبیعی باشد، نسبت به حرارت مقاومت می کند و اگر مصنوعی باشد، سریع جمع می شود. از طرفی بویی که با حرارت دادن آن حس می کنید،حالا کاملا طبیعی یا مصنوعی بودن را نشان میدهد.
- نکته دیگر این که چرم طبیعی و مصنوعی از بررسی پشت آن کاملا مشخص هستند. پشت چرم طبیعی کرکی و نرم و پشت چرم مصنوعی شبیه فوم است .
انواع چرم
چرم که از دباغی پوست خام حیوانات تهیه می شود، بسته به این که از چه حیوانی به دست می آید، ویژگی های خاص خود را دارد. برخی چرمها سبک و لطیف و برخی سنگین و بادوام هستند. بر این اساس کاربردهای خاصی هم خواهند داشت .در حال حاضر تولید چرم بسیار گسترش یافته و انواع آن نسبت به قبل، از تنوع بالایی برخوردار هستند .
به طور کلی چرم هایی که در صنعت مُد و پوشاک در دسترس است ،به این ترتیب تقسیم بندی می شود :
چرم گوسفندی
چرمی سبک ، لطیف بادوام خوب .
چرم گاوی
چرمی سنگین و ضخیم، بسیار بادوام، به طوری که با توجه به پیشرفت صنایع نساجی و تولید الیاف پیشرفته هنوز هم در بسیاری از موارد در اولویت انتخاب است .
چرم ماری
از زیباترین و گران ترین چرم ها که از پوست مار تهیه میشود و دارای نقوش بسیار زیبایی است.
چرم کوروکودیل و سوسمار
این چرم به علت تولید محدود، از چرم های گران قیمت محسوب می شود. در ضمن بسیار محکم و با دوام است و طرح مشبک مستطیلی خاصی روی آن وجود دارد . به خاطر محبوبیت نوع آن، طرحش را توسط پرس های فلزی روی چرم های سنگین دیگر ک می کنند تا شبیه طرح کوروکودیل یا سوسمار شود .
چرم سالمون
این چرم تولید شده از پوست ماهی سالمون بادوامی نسبی است، ولی جنس و بافت متمایزی دارد که آن را جزو چرم های لوکس قرار داده است.
چرم شترمرغ
این نوع چرم هم دارای طرح و بافت خاصی است. به طوری که در تمام سطحش گره های برجسته کوچکی وجود دارد که فقط در این نوع چرم می بینیم .
چرم گیاهی
جالب این جاست که امروزه از گیاه هم چرم تهیه می شود! این چرم که از پوست و تنه درختانی مثل مازو گرفته می شود، بسیار انعطاف پذیر و نرم، به رنگ قهوهای است که البته بر حسب نوع گیاه ، رنگش کمی تفاوت دارد.
این نوع چرم بسیار حساس به آب است ، به طوری که در تماس با آب بی رنگ شده و بعد از خشک شدن زبر و خشن می شود. نکته قابل توجه این است که این چرم کاربرد خاصی دارد و بیشتر در صحافی کتاب و حکاکی چرم استفاده می شود که در ایران مرسوم نیست .
طبقه بندی چرم بر اساس وزن
چرم سبک
چربی گوسفند، بز ،بزغاله و بره که قیمت مناسب و دوام خوب دارد. چرم نیمه سنگین: چرم کروکودیل، سوسمار، سالمون، شترمرغ که جزو چرم های لوکس و گران قیمت محسوب می شود.
چرم سنگین
این نوع چرم گاو ،گوساله، شتر و گاو میش که با دوام بسیار بالا و قیمت مناسب عرضه می شود .
شاید هنوز برخی ندانند که انواع ورنی ها، نبوک ،جیر و اشبالت هم همگی از همان چرم طبیعی هستند که با دباغی متفاوت به این چرم ها تبدیل می شوند.
ورنی
همان پوست گوساله است که روی آن را با لاکی خاص پوشش می دهند تا ظاهری براق داشته باشد .
جیر
از پوست بز و گوساله تهیه میشود و طی فرآیندی سطح آن تبدیل به بافت مخملی می شود.
اشبالت
بافت مخملی شبیه جیر دارد، ولی ضخیم تر و کرکی تر است. در واقع اشبالتِ چرم، قسمتی است که از چرم های سنگین و ضخیم مثل چرم گاوی جدا می شود تا ضخامت آن کم شود و این قسمت جدا شده هم فراوری می شود و به اسم اشبالت مورد استفاده قرار میگیرد. مرغوبیت این محصول به مراتب کمتر از جیر و نبوک است و متاسفانه افراد ناآشنا آن را با جیر اشتباه میگیرند و همان بهار را میپردازند.
نبوک
شبیه جیر و اشبالت است ، ولی نوع پرداخت آن فرق دارد و با ظرافت بیشتری در پرداخت همراه است، در نتیجه دارای سطح لطیف تری است .
راه های نگه داری از چرم
عمر طبیعی چرم حدود ۲۵ تا ۴۰ سال است و بعد از آن بافت چرم از هم باز می شود و البته نوع نگه داری اش هم ارتباط مستقیم با عمر و ماندگاری آن دارد .باید و نباید های نگه داری چرم راهنمای خوبی است که بتوان آگاهانه از چرم مراقبت کرد.
واکس
واکس از بهترین موادی است که به نگه داری چرم و حفظ انعطاف آن کمک میکند. پس هر از گاهی کالاهای چرمی اعم از کیف و کفش و… را واکس بزنید. فقط دقت داشته باشید قبل از این که واکس بزنید، روی آن توسط پارچه ای خشک و نرم به خوبی از گرد و خاک پاک شود. خوب است که یکی دو روز بعد از واکس زدن، از وسیله تان استفاده نکنید تا واکس را به خوبی جذب کند .
خودداری از تماس عطر و اسپری
از تماس عطر و اسپری و… با چرم خودداری شود.دقت کنید که نباید آن ها را مستقیم روی چرم پاشید، چرا که به صورت لکه ای باقی می مانند .
تمیز کردن چرم با دستمالی ملایم
در صورت کثیف شدن چرم می توان به آرامی لکه ها را توسط اسفنجی مرطوب و آغشته به کف شامپو بچه پاک و با دستمال خشک کف را جمع کرد.
تمیز کردن چرم کاری است که باید با دقت انجام شود و به هیچ وجه از هیچ محلولی برای پاک کردن آن استفاده نکنید. بهتر است این وظیفه را به خشک شویی مطمئنی بسپارید تا با مهارت خود این کار را برای شما انجام دهد.
آب جوش و ماشین لباسشویی ممنوع
استفاده از آب ،به ویژه آب جوش، چرم را کاملاً سفت و خشک می کند. به طوری که در قدیم چرم را داخل آب جوش می انداختند و وقتی سفت می شد، از آن به جای سپر استفاده میکردند! پس چرم خود را سپر بلا نکنید و به هیچ وجه آن را داخل ماشین لباس شویی نیندازید.
چوب لباسی اسفنجی برای لباس های چرم
چوب لباسی مناسب برای لباس های چرم، برای این که قسمت سرشانه آن دفرمه نشود، چوب لباسی اسفنجی است چنان چه این چوب لباسی را در دسترس ندارید، می توانید به راحتی لبه های چوب لباسی را توسط اسفنج باریک یا پارچه بپوشانید تا تیزی لبه کم شود.
سایر نکات مراقبت از چرم
- داخل کفش های چرمی ،که همیشه از آن استفاده نمی کنید ، قالب کفش بگذارید.
- وقتی از کیف چرمی استفاده نمیکنید، داخل آن را با کاغذ باطله و روزنامه پر کنید تا به خاطر فضای خالی درونش تا نشود.
- در صورت خیس شدن لباس چرمی، سریع آن را روی چوب لباسی مناسبی در دمای معمولی (۲۵ تا ۳۰درجه )دور از تابش مستقیم آفتاب آویزان کنید تا خشک شود.
و توصیه آخر این که هنگام خرید لباس چرمی دقت کنید که اندازه تنتان باشد و تنگ تر نباشد. در صورتی که چرم کشیده شود، از فرم می افتد .