وقتی جنگ یا یک بحران شدید پایان می‌گیرد، زخمی که بر جسم و روان آدم‌ها باقی می‌ماند، فوراً التیام نمی‌یابد. در چنین دوره‌ای، آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، چگونگی رفتار ما با اطرافیان است؛ رفتارهایی که می‌توانند زخم‌ها را عمیق‌تر کنند یا برعکس، امید، امنیت و اعتماد را به جامعه بازگردانند. این ده اصل روان‌شناسانه و اجتماعی، نقشه راهی است برای آنکه بدانیم پس از عبور از دوران جنگ، چطور باید با دیگران برخورد کنیم.
۱. صبوری در قضاوت
مردم پس از بحران، رفتارهایی از خود نشان می‌دهند که ممکن است برای ما عجیب یا حتی ناپسند باشد. اما باید دانست که این رفتارها، بازتاب اضطراب، ترس یا خستگی روانی است. پیش از آنکه کسی را بابت رفتارش قضاوت کنیم، لازم است با صبر و درک، به او فرصت دهیم.
۲. ایجاد احساس امنیت
در جامعه‌ای که امنیت از بین رفته یا متزلزل شده، کوچک‌ترین رفتارهای آرام و پیش‌بینی‌پذیر می‌توانند اثر بزرگی داشته باشند. با لحن آرام، حرکات نرم و پرهیز از خشونت، به دیگران نشان دهیم که دوباره می‌شود به محیط اطراف اعتماد کرد.
۳. کم‌کردن انتظارات اجتماعی
تا پیش از بازسازی کامل روان جمعی، نباید از مردم انتظار داشت که دقیق، پرانرژی یا مسئولیت‌پذیر مانند گذشته باشند. جنگ، توان روانی را کاهش داده و لازم است انعطاف و درک بیشتری در روابط اجتماعی داشته باشیم.
۴. تقویت گفت‌وگوی انسانی
صحبت‌کردن، درد دل‌کردن و شنیدنِ صبورانه، از مهم‌ترین ابزارهای بازسازی روابط است. به دیگران فرصت دهیم تا بدون ترس و قضاوت، حرف بزنند و احساسات‌شان را بیان کنند.
۵. پرهیز از تحریک عاطفی شدید
پخش تصاویر تلخ، تعریف خاطرات دردناک یا بحث‌های احساسی تند، روان خسته‌ی مردم را بیشتر آسیب‌پذیر می‌کند. بهتر است فضا را آرام، متعادل و مثبت نگه داریم.
۶. یادآوری تدریجی امید و آینده
باید مراقب باشیم که امید را تحمیل نکنیم، اما کم‌کم با کلمات و رفتارها، یادآور شویم که زندگی ادامه دارد، ساختن ممکن است و آینده می‌تواند روشن باشد.
۷. احترام به سکوت و فاصله‌گیری افراد
بعضی‌ها برای ترمیم روان خود نیاز به خلوت و سکوت دارند. نباید آن‌ها را مجبور به ارتباط یا فعالیت اجتماعی کرد. احترام به این نیاز، بخشی از درک متقابل است.
۸. تشویق به کارهای کوچک جمعی
حتی فعالیت‌های ساده مثل تمیزکردن یک محله یا جمع‌شدن برای گفت‌وگوهای دوستانه، می‌تواند همبستگی اجتماعی و حس اعتماد را کم‌کم بازگرداند.
۹. هوشیاری نسبت به نشانه‌های آسیب روانی شدید
اگر کسی علائمی مانند افسردگی عمیق، پرخاشگری یا اضطراب شدید نشان می‌دهد، لازم است او را با ملایمت به سوی دریافت کمک تخصصی هدایت کنیم، نه آنکه او را سرزنش یا طرد کنیم.
۱۰. حفظ شأن و عزت آدم‌ها
شاید افراد، خانه یا شغل‌شان را از دست داده باشند، اما هیچ‌کس نباید شأن انسانی‌اش را از دست بدهد. احترام، برخورد انسانی و حفظ عزت‌نفس دیگران، اصلی‌ترین سرمایه‌ی بازسازی یک جامعه پس از جنگ است.
