حرف از لباس تهرونی که وسط بیاد، قاجار با دامن‌های پرچین زنان و چادر و چاقچور و مردان پای در گیوه و کلاه نمدی بر سر سرداری بر تن به یادمان می‌آورد. اصلا مگه میشه مختصات لباس تهرانی را پیگیری کنیم و از قاجار رد شد! پس نقطه سر خط، قاجار؛

عصر قاجار، عصر ورود دستاوردهای دنیای غرب به ایران بود. به گواه تاریخ اشتیاق شاهان قاجار به جلوه­‌های فرنگی و تلاش برای تغییر، دروازه ورودمان به دنیای غرب بود. بسیاری از مظاهر تمدن جدید و مدرن از زمان قاجاریه، و به خصوص از زمان ناصر الدین ­شاه وارد ایران شد؛ به طوری که عکاسی اولین بار در زمان ناصرالدین ­شاه وارد ایران شد و شوق مظفر الدین­ شاه باعث پایه­ گذاری سینماتو گراف در ایران شد. ورود وسایل ارتباط جمعی عامل بسیار مهمی در ترویج سلیقه ­ی فرنگی بود.

لباس قجری

لباس قجری

 

به طور کلی در طی این دوران، تحولاتی رخ داد و به موجب آن تمدنی «مدرن» یا جدید معرفی شد. این تمدن جدید، در دوران قاجاریه ایران را وارد مدرنیته کرد؛ این تمدن جدید و تحولاتی که در واقع پلی برای گذار از سنت به مدرنیته بود و… البته تغییر لباس. به این ترتیب ایران وارد دوره­­ی جدیدی از تاریخ می­شود؛ دوره­­ای خاص که شروع جهان­ بینی تازه در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بوده است.

لباس دوره قاجار

در نگاهی اجمالی لباس دوره قاجار شامل انواع مختلفی از بالاپوش ­ها که اسامی خاصی چون «ارخالق»، «قبا»، «سرداری»، «جبه» و…  که از پارچه ­های مختلفی بر اساس فصل و یا تمول فرد از پشم و نخ گرفته تا ترمه و مخمل و ابریشم و اطلسی تهیه میشد که بر روی پیراهن یا پوشیده می­شده است و البته زیر آن «زیرجامه» و یا  «تنبان» و شلوار پوشیده می­شده است. پاپوشی از «گیوه» دست بافت گرفته تا «ساغری» و یا «نعلین» چرمین به پای می­کردند.

و البته زنان که پوشش مفصل تری هم داشته ­اند، به طوری که در صورت خروج از منزل حجابی یکسره شامل «چادر» و «چاقچور» و «نقاب»ی نیز سر می­کردند.

قبا یا جبه پوشش رسمی مردان در دوره قاجار

بالاپوش رسمی مردان قاجاری قبا یا جبه بوده است، که در اوایل قاجاریه به شکل بسیار بلند بود، به طوری که که تمام قامت را می‌پوشاند و به تدریج از بلندی قامت آن کاسته می­شود. قبا اغلب از ترمه­ های کشمیری تهیه می­ شده و لباسی بسیار ارزشمندی بوده که چون پول نقد اعتبار داشته است؛ به طوری که دارنده آن در موقع لزوم می­توانسته قبای ترمه خود را گرو بگذارد و یا بفروشد و حتی با گذشت زمان و استعمال آن هم از اعتبار و ارزشش ­کاسته نمیشد، چون قالی کرمان. گاهی نیز قبا از مخمل یا پارچه‌های دیگری تهیه می­شد اما به هر حال فرم آن جلو باز  بوده و گاه چاکهایی نیز در طرفین داشته است.

قبا مردان قاجاری

قبا مردان قاجاری

سرداری

سرداری را در لغت منسوب به سردار می­دادند. نوعی لباسی رسمی که بعد از سفر فرنگ ناصرالدین شاه باب شد. فرم تا حدودی شبیه به همان کلیجه است با قدی کوتاه­تر که کمر آن غالباً چین ­های ریزی داشته است  (کمرچین)؛ سرداری از پارچه­ های ساده از ماهوت یا فاستونی و… که اغلب پارچه­هایی وارداتی فرنگی بودند تهیه می­شد و کمتر تزیین داشت

سرداری-لباس دوره قاجار

کلاه مردان قجری

کلاه بخش اساسی و جدا نشدنی از لباس مردان بود و می­ بایست بر سر داشته باشند، سر بی­ کلاه نشان دهنده گستاخی و بی احترامی فرد بود و چنان اهمیت داشت که اگر حتی رعیتی استطاعت خرید کلاه نداشت، با تکه پارچه ه­ای که دور سر می­پیچیدند سر را می ­پوشاندند. خلاصه کلاه آنچنان نشان دهنده مردانگی مردان بوده که بهش قسم می­خوردند «به کلاه مردان‌ه­ات قسم»

کلاه مردان قاجار

کلاه مردان قاجار

و مردان آنقدر عادت به کلاه داشتند که شب هنگام که می­ بایست کلاه را از سر در آوردند، عرقچینی موسوم به «شب کلاه» داشتند که هنگام خوابیدن بر سر می­کردند. عرقچین هم گاهی روزها همراه داشتند که اگر مجبور شدند کلاه اصلی­ را بردارند، سرشان بی­ کلاه نماند. عامه مردم اغلب به جای کلاه پوست، کلاه نمدی بر سر می­گذاشتند.

به اشتراک گذاری

دسته‌بندی: لباس بومی تهرانبازدیدها: 2683
تاریخ انتشار:22 آبان, 1401

دیدگاه خود را بنویسید

مقالات مرتبط رو حتما ببینید