ما از شاعران و نویسندگان‌مان کمتر اطلاعاتی داریم و باید در مقاله‌ها و بیت‌ها و خط‌هایشان زندگی‌شان را جست‌وجو کنیم. درباره تولد و زاد روز نظامی هم اوضاع همین‌طور است. اندیشمندان بسیاری به جان ورق‌های تاریخ می‌افتند که فقط یک تاریخ درست را استخراج کنند. در حال حاضر تاریخ قطعی ولادت و وفات نظامی را (۵۳۵ هـ. ق– ۶۰۷–۶۱۲) می‌دانند. اما یکی از ارزشمندترین نوشته‌های پژوهشی درباره ولادت و مرگ حکیم نظامی را دکتر کامل احمدنژاد در سال ۱۳۶۹ نوشته است که به‌نظر من پژوهشگر خواندنیست. با هم بخوانیم.
از ولادت و وفات نظامی مدارک موجود درباره زندگی نظامی آن اندازه نیست که به استناد آن‌ها بتوان تاریخ دقیق ولادت او را تعیین کرد. از آنجا که نظامی در آثار خود به زلزله‌ای که به سال ۵۳۴ قمری در گنجه اتفاق افتاده؛ اشاره‌ای نکرده است، باید تاریخ ولادت او سال‌ها پس از وقوع این زلزله باشد. قرائن دیگر نیز این نظر را تائید می‌کند، نظامی در خسروشیرین به چهل سالگی خود اشاره می‌کند و از زبان دوستی که به او ایراد می‌گیرد که چرا با داشتن اثری چون مخزن‌الاسرار به سرودن خسرو و شیرین پرداخته و آئین مغان را تازه کرده است چنین می‌گوید:
پس از پنجاه چله در چهل‌سال
مزن پنجه بر این حرف ورق‌مال
می‌دانیم که خسرو و شیرین به سال ۵۷۶ هجری قمری سروده شده است و اگر نظامی به هنگام سرودن خسرو و شیرین حدود چهل سال داشته است، پس باید ولادتش حدود سال ۵۳۶ هجری واقع شده باشد. این تاریخ با آنچه نیز در مخزن‌الاسرار آمده است، منافاتی ندارد؛ چرا که هنگام آغاز تصنیف مخزن‌الاسرار (۵۷۰ هجری)؛ نظامی نقد چهل سالگی را انتظار می‌کشیده و مبالغی با آن فاصله داشته است. در بیت‌های پایانی اقبالنامه آخرین اثر او نیز اندازه سال وی در زمان انجامش روزگارش شصت و سه سال و شش ماه ذکر شده است که البته قابل تأمل است. اگر خود نظامی سراینده این بیت‌ها باشد، پایانی که برای زندگی خود تصور کرده، حاصل مکاشفه و تخیل اوست و بیشتر به میزان سن و سال او در زمان ختم اقبالنامه تعبیر تواند شد و اگر دیگری این ده بیت را پس از مرگ او بر اشعارش افزوده است تا انجام روزگار او را نیز در کنار انجامش روزگار حکیمان دیگر قرار دهد، نمی‌توان دانست که چگونه و در چه زمانی این کار صورت گرفته است. اما با توجه به اینکه این بیت‌ها در همه نسخه‌های شناخته شده قدیم و جدید آمده است و با سبک نظامی هم ناسازگار نیست می‌توان آن‌ها را اصلی دانست، به‌خصوص که پس از این ابیات در بیتی دیگر نیز آمده است که به شصت آمد انداز سال من و از آنجا که سال ۵۹۹ هجری را می‌توان پایان عمر شاعری نظامی و آخرین تاریخی که برای اتمام اسکندر نامه ذکر شده است دانست؛ باز هم به این نتیجه می‌رسیم که ولادت او در حدود سال ۵۳۶ اتفاق افتاده است.
درباره تاریخ وفات نظامی اختلاف بیشتری وجود دارد و اگر اختلاف نظر محققان در مورد تولد نظامی حدود ۱۱ سال است از (۵۳۰-۵۴۱) در تذکرة دولتشاه چاپ هند سال وفات او ۵۷۰ و در حماسه‌سرایی دکتر صفا سال ۶۱۹ ذکر شده است. در میان این دو تاریخ سال‌های بسیار مختلفی را به‌عنوان سال وفات او ذکر کرده‌اند که برای ذکر همه آن تاریخ‌ها فایده‌ای تصور نمی‌شود، اما در این‌جا به نقل قولی از رییکا اکتفا می‌کنیم که می‌گوید: «سال وفاتش را معمولا ۶۰۰ می‌دانند، ولی به عقیده «برتلس» دلائلی در دست است که بنابر آن می‌توان وفاتش را مقارن سال ۱۲۱۱ میلادی دانست. تاریخ دقیق آن‌را مديون السکرزاده (علی عسکرزاده) هستیم که سنگ قبر کهنه‌ای را با تاریخ چهار رمضان ۶۰۵ هجری در محل اصلی خود کشف کرد.»
عالی – خیلی ممنون- لطفا در صورت امکان متن را به صورت پاکدست هم تولید کنید .