سفر به کاشان از گلاب گیری تا کویر کاشان

«هر کجا هستم باشم ،آسمان مال من است. پنجره، فکر، هوا، عشق، زمین مال من است . چه اهمیت دارد گاه اگر می رویند قارچ های غربت؟» نمی دانم سهراب، سهراب سپهری در کجا و کدامین لحظه این شعر را سروده است، اما تردیدی ندارم اگر شما نیز باری گذارتان به شهر گل و گلاب، شهر خانه های رویایی و پنجره های ارسی افتاده باشد ،در این گمانه زنی با ما هم عقیده خواهید بود که گویی سهراب حال و هوای کاشان را در سر داشته که چنین از دل برآمده و جاویدان« صدای پای آب »را سروده است.

سفر به کاشان چیزی ورای محفوظ شدن از عطر اغواگر گل های محمدی است که هر ساله خاطره ای یکه از بهار بی نظیر برای گردشگران یادگار می‌سازد.

 عطر بهشت در جام کویر

کاشان از سویی با طبیعت بکر و ناب کویری میزبان مهمانان پر شوق خود است و در سویی دیگر باغ فین ،خانه بروجردی ها و طباطبایی ها را برای پذیرایی از تاریخ دوستان دارد. هم چنین بهارِ کاشان همان است که هر بیننده ای آرزوی دیدنش را عمری همراه داشته است؛ سبزینگی ،شکوفه های سپید و یاسی و عطر از هوش برنده گل و گلاب .

گل، گلاب و گلاب گیری

دیگر آوازه سنت دیرپا و حقیقتاً چشم‌نواز مراسم گلاب گیری منحصر به ایران و ایرانیان نیست .اگرچه در سال های اخیر نسبت ورود گردشگر به کشور قابل قیاس با رقمی که در واقع می بایست باشد نبوده ،اما جالب است بدانیم یکی از اصلی ترین و شناخته شده ترین نقطه های پرمخاطب برای توریست ها -چه داخلی و چه خارجی – در بهارِ ایران، کاشان و شهرهای اطرافش همچون نیاسر و قمصر است؛ به بهانه تماشای شوری که همه ساله با شوریدگی حیات و هستی رقم می‌خورد .

هر ساله با شکفتن گل های محمدی در حوالی نیمه اردیبهشت تا خرداد ماه مراسم سنتی گلاب گیری آغاز می‌شود. صدها سال پیش برای بار نخست در ایران و به روایاتی جهان از تقطیر گل سرخ، گلاب حاصل آمد که جدا از خواص درمانی و غذایی که داشت، به عنوان ماده ای خوش بو کننده نیز کاربرد پیدا کرد و شگفت آن که امروزه در ساخت شمار قابل توجهی از ادکلن ها با برندهای نامی نیز استفاده می‌شود.

ما از میان گزینه هایی که داشتیم، شهرهای زیبا و تاریخی نیاسر و برزک را برای گشت و گذار انتخاب کردیم،

 نیاسر

باغ شهرِ نیاسر علاوه بر اجرای مراسم آیینی گلاب گیری و وجود خانه هایی شبیه به موزه ، که همیشه حتی در فصلی غیر از بهار بساط گلاب گیری را لااقل به طور نمادین برپا نگه می دارد، دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی نیز هست. از آن جایی که قنات های متعددی دراین شهر وجود دارد و در ضلع شرقی کوه های کرکس و چشمه اسکندریه قرار گرفته، طبیعت بسیار متفاوت تر از آن چه تصور می کنید، فراهم آورده است .از سویی وجود بنای تاریخی چهارتاقی اهمیت وجودی این شهر را فزونی می بخشد. گفته می شود قدمت این بنا به اواخر دوران اشکانیان و اوایل دوره ساسانی بازمی‌گردد.

چنار 1200 ساله نیاسر کاشان

از دیگر ارکان تاریخی و بسیار دیدنی این شهر می توان به چناری با قدمت۱۲۰۰ ساله اشاره کرد که در فهرست آثار ثبت شده طبیعی ملی ایران در آمده بود، اما متاسفانه با بی‌توجهی مسئولان و با همکاری هیئت امنای مسجدِ کناری برای توسعه محدوده و محوطه مسجد در سال ۹۰ از بیخ و بن کنده شد!

برزک دیدنی کاشان

و اما برزک؛ نگینی سبز بر انگشتر طلایی کویر، بهشتی که آسمانش آبی تر، انبوه گیاهانش سبز تر و حتی انگار چهچه پرنده هایش رساتر از هرآن جایی است که می توانیم تصور کنیم. شاید آن چه برزک را در نگاه گردشگر شگفت‌آور جلوه می‌دهد، این است که انتظار نمی‌رود در قلب کویری ایران، در میانه آن کوه های خشک و تصویر کم آبی که داریم، ناگهان با نقطه ای سبز از درخت و سرخ از گل مواجه شویم. دربرزک همانند دیگر شهرهای اطراف کاشان می توان در بافت قدیمی شهر چرخید و از حال و هوایِ سنتی اش  لذت برد. می توان به موزه سر زد و لابه لای تمام آن ها که ردی از گذشته تا به امروز بر خود میراث دارند را با هزار قصه در سر آمیخت.

برزک-دیدنی-کاشان

به هر روی حال و هوای کاشان به خصوص در نیمه نخست سال، به سادگی قابل توصیف نیست.حس طراوتی که عطر گل و قطرات ریز گلاب در هوای پیرامون می پراکند، به چیزی بیش از واژه نیازمند است و حضور نگاه‌هایی مشتاق را طلب می کند.

خانه های تاریخی کاشان

شکوه معماری ایران بدون وجود سراهای بی بدیل کاشان به راستی چیزی کم می داشت. کافی است لقب تنها یکی از این خانه ها را مرور کنیم تا به عمق زیبایی آن ها پی بریم.

خانه طباطبایی‌ها؛ عروس خانه های ایران در کاشان

این خانه شاهکاری است از سال ۱۲۵۰ هجری قمری که به دستور سید جعفر طباطبایی در محله سلطان امیر احمد بنا شد. از آن جایی که مجال نکته پردازی درباره تمام زوایا و ظرافت‌های این سرا نیست، تنها نگاهی گذرا بر آن خواهیم داشت. مجموعه خانه طباطبایی ها با ۴۷۰۰ متر مربع زیربنا، ۴۰ اتاق، ۴سرداب  ،۴ حیاط ،۳ بادگیر، ۲ قنات، بخش بیرونی، اندرونی و اقامتگاه مخصوص خدمه بی تردید یکی از منحصر به فرد ترین خانه های ایران از نظر وسعت و مسحور کنندگی معماری است .

خانه تاریخی بروجردی ها

از دیگر خانه های شگفتِ کاشان که تعدادشان هم کم نیست، می‌توان به خانه بروجردی ها اشاره کرد؛ خانه ای که سراسر عظمت و ظرافت است .  نفیس‌ترین و شکیل ترین گچ‌بری‌ها، نقاشی و تقسیم بندی های هندسیِ عصر در آن به کار گرفته شد تا امروز به محض قدم گذاشتن در داخل آن محو تماشای سقف گنبدی شکل تالار و هیبت شکوهمند شاه‌نشین خانه شویم .

طراحی این سرا به گونه‌ای است که با شرایط اقلیمی و جو آب و هوایی کویری کاشان مطابقت دارد. برای مثال این خانه در گرمای شدید روزهای کویری کاشان به علت بهره مندی از بادگیرهای احداث شده در بام و سیستم تهویه مناسب، هوای مطبوع و خنکی دارد .

معماری این سازه به دستان هنرمند چیره دست ، استاد علی مریم کاشی ،صورت گرفته است؛ یکی از مردانی که معماری ایران وام دار هنر اوست. برای مثال او طراحی و ساخت تیمچه امین الدوله در بازار کاشان و خانه طباطبایی ها را نیز در کارنامه دارد.

داستان ساخت خانه بروجردی ها

اما جدا از زیبایی و جذابیت این سرا، داستان ساخت آن نیز حقیقتاً شنیدنی است. حاج حسن بروجردی، یکی از تجار شهیر شهر گلاب، برای فرزند خود از حاج سید جعفر طباطبایی دخترشان را خواستگاری می کند، اما آن ها نمی پذیرند و برای قبول ازدواج شرطی می‌گذارند؛ حاج حسن بروجردی باید خانه ای در شان دختر طباطبایی‌ها بسازد تا آن ها شاید و شاید تن به این وصلت دهند . آن ها نیز دست به کار می‌شوند،، بهترین معمار دوره را فرا می خوانند و او نیز هنر را در این خانه به کمال می رساند. ساخت خانه بروجردی ها در سال ۱۲۹۲ ه .ق شروع و پس از ۱۸ سال در ۱۳۰۰ه.ق به پایان می‌رسد.

از این دست خانه های شگفت بسیارند؛ خانه عامری ها، خانه عباسیان، خانه رئیسیان، عطارها، حکیم باشی ، تاج، آل یاسین و …

خانه-های-تاریخی-کاشان

کویر کاشان 

هنگامی که نوبت به مرور داشته های گردشگری شهر های گوناگون می رسد، کاشان همچون کهربا چشم ها را به خود خیره می‌کند. از طرفی فرهنگ و سنت به حق قابل تحسین، تاریخ، بافت و معماری منحصر به فرد و در سویی دیگر جاذبه‌های طبیعی که کویر دردانه از داشته های ستایش برانگیزش است.

کویر-کاشان

از کویر بسیار نوشته اند، از وسعتش، از ژرفی سکوت و فریاد آرامشش تا هراس دانستن خردی وجود که گویی در مقابل آن حجم شگفت از آسمان و زمین لا جرم می نماید.

آن چه اما کویر کاشان را متمایز می‌کند و بر جاذبه های توریستی کاشان تاریخی می افزاید، این است که ما با سفر به کویر کاشان چیزی مازاد بر سفر به شهرهای کویری دیگر ایران عزیز خواهیم داشت. گل و گلاب گیری و طراوت و همچنین میوه ممنوعه دکتر شریعتی؛ کویر .

در سال های اخیر نسبت استقبال عمومی از کویر بسیار چشم گیر بوده است . به خصوص کویر مرنجاب که به علت قرابت به تهران و کلان شهرهایی همچون اصفهان، به مراتب پر گردشگر تر است. اهل کاشانم

روزگارم بد نیست

تکه نانی دارم ،خرده هوشی، سر سوزن ذوقی

…

اهل کاشانم، اما

شهرِ من کاشان نیست .