استان آذربایجان غربی داستان‌هایی هفت هزارساله از زندگی اقوام و مردمان این خطه را شرح می‌دهد و روزگاری مأمن تمدن‌های مادی، پارسی، میتانی، آشوری، هوری، مانایی و اورارتو بوده است. این خطه میزبان هزاران اثر تاریخی و باستانی ارزشمند است که حکایت از تمدنی غنی با مردمانی فرهیخته دارد.
از میان مجموعه آثار تاریخی و باستانی این خطه، قره کلیسای چالدران و تخت سلیمان تکاب در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
قره کلیسا، میزبان تادئوس مقدس
این کلیسا با معماری متعلق به قرون اولیه میلادی از مکان‌های مقدس ارامنه جهان در شهرستان چالدران است. این مکان با نام کلیسای تادئوس مقدس نیز شناخته می‌شود؛ به این دلیل که یکی از ۱۲ حواریون حضرت مسیح به این نام در آرامگاه آن دفن شده است. همچنین آیین بادراک هر سال در مرداد ماه در این کلیسا برگزار می‌شود. مجموعه قره کلیسا که شامل این کلیسا و کلیسای استپانوس مقدس و دزور دزور می‌شود در سال ۱۳۸۷ شمسی در یونسکو به ثبت رسید.
کلیسای تادئوس
تخت سلیمان، مجموعه‌ای با عجایب سحرآمیز
در کتب تاریخی از این مکان با نام شیز و گنجک یاد می‌شود. مجموعه جهانی تخت سلیمان، آثاری پر رمز و راز را در خود جای داده و شگفتی‌هایی از زادگاه زرتشت را به تصویر کشیده است. هنگام بازدید از این مجموعه باستانی در واقع تماشاگر یادگارانی از پنج دوره تاریخ تمدن بشری در روزگاری خواهید بود که این مکان از مشهورترین مراکز تاریخ و تمدن ایران بوده است.
آتشکده بزرگ و مهم آذرگشسب از پادشاهان ساسانی در دل این مکان تاریخی قرار دارد. بقایای این ابنیه سحرآمیز را می‌توانید در شمال شرق تکاب در استان آذربایجان غربی مشاهده کنید.
تخت سلیمان بزرگترین عبادتگاه باستانی ایران
تپه حسنلو یادگاری از عصر پارینه سنگی
در دل این تپه باستانی، راز‌هایی از دوره پارینه سنگی تا باستانی و دوره اسلامی نهفته است. روزگاری این تپه، در برگیرنده قلعه‌ای با دیوار‌های ۷ متری و برج‌هایی بلند بوده است؛ این مکان اکنون در شهرستان نقده قرار دارد و کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد تپه حسنلو در ده دوره سکونت‌گاه بشر بوده است.
تپه باستانی حسنلو نقده
مسجد تاریخی حمامیان
این مسجد تاریخی در شهرستان بوکان در دهکده حمامیان قرار دارد و از سال ۱۳۷۳ جزء آثار ملی ایران است. این بنای قدیمی، متعلق به دوران قاجار و با معماری هنرمند قاجاری به نام معمارباشی مراغه‌ای به ظهور رسیده است.
مسجد حمامیان بوکان
حمام تاریخی میرزا رسول
حمام تاریخی میرزا رسول با قدمتی که به دوران صفویه یا قاجاریه بر می‌گردد در نزدیکی یکی از گذرگاه‌های بازار مرکزی شهر مهاباد واقع شده است.
موزه حمام میرزا رسول مهاباد
کاخ موزه باغچه جوق
این کاخ تماشایی در باغی به پهنای ۱۱ هکتار واقع شده و وسایل سردار ماکو را در دل خود جای داده است. باغچه جوق نام روستایی در ماکو است که در دامنه کوه قرار دارد و این کاخ، بنای تاریخی مهم منطقه به شمار می‌رود. این بنای ۲۵۰۰ متری با معماری هنرمندان ایرانی و روسی از زمان قاجار به یادگار مانده است.
کاخ موزه باغچه جوق ماکو
بازار قدیمی ارومیه جلوه فرهنگ و هنر آذربایجان غربی
معماری خاص این بازار سنتی نشان از تلفیق هنر ایرانی و آذری است. این بنای تاریخی، ارزش‌های فرهنگی مردمان استان آذربایجان غربی به ویژه شهر ارومیه را به خوبی نمایان می‌کند. قدمت این بازار به دوران صفوی باز می‌گردد و در بافت قدیمی ارومیه واقع شده است.
