زیبا، فاخر، نمونه اصیل هنر و زیور آلات ایرانی است. زیور آلات ترکمن پر از جزئیات و ارایه های تزیینی است. این زیور آلات بخش مهم در پوشش زنان ترکمن است و نه فقط به واسطه وجه تزیینی ان که بعضا در مراسم های خاص انان هم چون نمادی است برای زنان و دختران ترکمنی. از طرف دیگه زیور الات گاهی صرفا جهت تزين لباس اماده می شود و از اینرو کاملا وابسته به لباس انان است.
آلیاژ به کار رفته در زیور الات ترکمنی غالبا از نقره و یا فلزات در ترکیب با نقره است که این الیاژ اصطلاح ورشونام دارد
علت هم این است که ترکمنان استفاده از نقره را مایه ثواب می دانند و همین تفکر کافی که بفهمیم چرا غالب این زیور الات از نقره است. البته انواع دیگری آلیاژ چون برنج، قلع، طلا نیز رایج است و غالب زیورآلات مرصع به سنگهای رنگین و عقیق و جید و فیروزه میشوند.
نقوش عمدتا بر گرفته از طرح های گیاهی ، حیوانی و تصاویری هندسی و انتزاعی و غالبا این نقوش بار مفهمومی دارند و به خاطر است برخی نقش ها از جمله ستاره هشت پر به وفور به چشم می خور و چراکه زن ترکمن ستاره هشت پر را نشانه بخت و اقبال می داندیا شکال هندسی مثل دایره و مثلث ، مربع و مستطیل و … که هر یک نماد از جهان پیرامون اطرافشان است به طور مثال مثلث نماد کوهان شتر ، دایره خورشید و خطوط مارپیچ شاخ قوچ ومیش و … می باشد.
نقوش به کار رفته زیور آلات-ترکمن
زیور الات ترکمن به قدری متنوع که پرداختن به تمام انواع ان در این بحث مقدور نیست و در ادامه تنها به چند نمونه اشاره خواهد شد.
انواع زیور آلات ترکمن
زیور های سر وپیشانی که : که به ان قبه گفته می شود قبه در واقه کلاهی است فلزی به شکل نیم دایره که بر سر می کنند و ریسه های فلزی از ان اویزان است که جلوه ان را زیباتر می کند. کلاه مرصع است و توسط سنگ های رنگی تزیین شده و در کل این سربند بسیار زیبا و منحصر به فرد است و جلوه با شکوهی دارد. انواع و اسامی دیگری چون: آداملق، تنه چور، سن سوله، اورمه و… که هر کدام مختصات و ویژگیهای خاص خودش را دارا است.
زیورهای مو: زنان ترکمن مثل بسیاری اقوام دیگر از زیور الات برای تزیین گیسوان خود استفاده میکند. به این زیور ها ی مو اصطلاحا ( اسئق) گفته می شود که جنس و تزیینات ماندد بخش های دیگر است.
زیور گوش ، گوشواره : گوشواره ترکمنی یا ( قولاق – حلکا ) شامل حلقه گوش ( حلکا ) نقره ای که روی ان نگین ،… سوار می شود و البته شامل طرح های مختصر وظریف تری مانند همین طرح اشکی لاکی هم می باشد
مونجق : مونجق در واقع تکه هایی از زیورالات که بهم توسط سیم ها و حلقه هایی فلزی متصل می شودو به شکل ریسه در زیورالات سر ، مو کلاه و دستبند قرار می گیرد و ویا بر روی لباس ها دوخته می شود که اصطلاحا به ان مونجق دوزی گفته می شود.
مونجق زیور آلات ترکمن
یکی ازجالب ترین قسمت های زیورالات ترکمنان که این نیز مونجق نام دارد اویزی بلند با ریسه های فلزی مفصل که به پشت سر عروس های ترکمن اویزان می شود ،و این هدیه است از طرف خانواده داماد به عروس برای بردن عروسشان و هنگامی که این زیور را می اندازد طنین گوشنواز به سبب حرکت عروس ایجاد می شود ، صدایی که که نماد رفتن عروس از خانه پدری به خانه بخت است و گاهی از این زیور در جشن ها و مراسم های دیگری هم استفاده می کنند و بقدری این طنین جالب توجه است که به وقتی قوم ترکمن می اید اول صدای خوش انان به گوش میرسد ودر واقع ورود خود را اعلام می کنند طوری که سر ها به دنبال منشا صدا می گردد وبعد شاهد زنان هستیم با پوششی فوق العاده زیبا و مویین به تزیینات و زیور های بر روی ان.
روسینه ای : ( بو کائو ) تکه ای فلزی پر از سنگ و شیشه های رنگین و ریسه ها ومنجوق ها و بسیار بزرگ به طوری که روی سینه را می پوشاند و البته این زیور هم مخصوص فقط جشن ها و مراسم هایشان است و کاربرد روزمره ندارد.
کمر بند ( بیل قشاق/ قوشوق ) : این کمربند هم کمریندی منحصر با تریینات سکه ای و بسیار مفصل و البته سنگین که ان را روی پیراهن استفاده می کنند
زیورهای مج و دست: یوزلیک.
